Dziecko nieśmiałe w przedszkolu
Nowym środowiskiem dla małego dziecka jest przedszkole. Często na zachowaniu i reakcjach dziecka odbijają się jego pierwsze doświadczenia społeczne.
Adaptacja to przystosowanie się do nowego środowiska społecznego, sytuacji, warunków , również zmniejszenie odczuwania określonych bodźców wskutek ich długotrwałego działania.
Obok dzieci, które z dużą łatwością i swobodą nawiązują szybko kontakty społeczne w grupie przedszkolnej są i takie , których zachowanie ulega widocznej dezorganizacji. Są to dzieci nieśmiałe. Ze względu na przejawianą przez nie skłonność do izolacji, unikanie kontaktów z innymi dziećmi oraz tzw.,, zamykanie się w sobie” i bierność społeczną określa się je jako asteniczne, zahamowane. Zdaniem A. Lewickiego – typ dziecka nieśmiałego , cichego lub przewrażliwionego to taki , u którego właściwości psychiczne można powiązać z osłabieniem układu nerwowego , a jego czynność szybko ulega zahamowaniu.
IDENTYFIKACJA PROBLEMU
Dzieci , które po raz pierwszy przekraczają próg przedszkola często walczą z niepokojem i lękiem. Dziecko nieśmiałe i płaczliwe mocniej przeżywa rozstanie z rodzicami , a wtedy często z pozoru błahe sytuacje urastają w ich oczach do rangi problemu.
Odwołując się do literatury, wiek przedszkolny to okres, który charakteryzuje się rozwojem wielu procesów poznawczych, dojrzewaniem i doskonaleniem różnych funkcji organizmu, kształtowaniem struktur osobowościowych. Proces adaptacji dziecka do nowego otoczenia odbywa się we wszystkich sferach działania, a w szczególności w sferze emocjonalnej, społecznej i poznawczej.
Małe dziecko w domu otoczone jest troską i uwagą, a jego potrzeby zaspokaja rodzina, dlatego tak trudno jest odnaleźć się w nowej sytuacji w przedszkolu. Nowe jest dla niego otoczenie, przestrzeń, osoby, oczekiwania, rytm dnia. Reakcje dziecka są różne: lęk, niechęć do spożywania posiłków i do zabawy, płacz. Rozważając problem dzieci nieśmiałych możemy uznać go jako przypadłość, która pociąga za sobą całą gamę skutków. Nieśmiałość stanowi przyczynę problemów w sferze społecznej, utrudniając kontakty z ludźmi, hamuje ekspresję, jest przyczyną bierności i odizolowania się. Powoduje szereg zakłóceń w sferze poznawczej, zaburzając percepcję, utrudniając koncentrację i myślenie. W sferze emocjonalnej zaś, wyzwala objawy lękliwości i poczucia zagrożenia.
Istnieje więc konieczność podjęcia takich działań, które sprawią, że dziecko nabędzie umiejętność nazywania przeżywanych stanów emocjonalnych (w tym przypadku wstydu i lęku przed nowym itp.) i radzenia sobie z nimi.
Na skutek braku podjęcia jakichkolwiek oddziaływań wychowawczych dziecko może:
– izolować się od grupy rówieśniczej;
– stać się bardziej lękliwe, wystraszone, niesamodzielne i niezaradne;
– nie przystosować się do reguł i zasad panujących w przedszkolu;
– zamknąć się w sobie, mieć zaburzony sen i złe samopoczucie;
– mieć obniżoną samoocenę;
– nauczyciela traktować jak osobę, która zabiera jej poczucie bezpieczeństwa.
Efektem wdrożenia działań opiekuńczo-wychowawczych wspierających rozwój dzieci mogą być osiągnięte następujące postawy prezentowane przez nie:
– nawiąże prawidłowe kontakty z rówieśnikami;
– ukształtuje się pozytywny stosunek emocjonalny do przedszkola, nauczycieli i osób pracujących;
– pokona lęk, strach i nieśmiałość w wypowiadaniu się;
– nabierze wiary we własne możliwości, pozna swoje mocne strony;
– będzie współpracowało w grupie, w której znajdzie swoje miejsce;
– wzrośnie poczucie bezpieczeństwa dziecka;
– nauczy się radzić sobie w sytuacjach trudnych.
Przed podjęciem jakichkolwiek oddziaływań wychowawczych powinniśmy pamiętać, iż w działaniu stosować należy technikę ,,małych kroków”. Dorosły powinien towarzyszyć dziecku w trudnych sytuacjach, minimalizować stres, poświęcać dziecku dużo czasu, zaś w kontaktach z nim pozwolić mu na oswojenie z nową sytuacją. Punktem wyjścia wszelkich oddziaływań nauczyciela jest zapewnienie dziecku poczucia bezpieczeństwa.
Działania w rozwiązaniu problemu podzieliłam na 5 obszarów:
1. Budowanie atmosfery bezpieczeństwa i zaufania.
2. Znalezienie swojego miejsca w grupie.
3. Poznanie swoich mocnych stron.
4. Kształcenie umiejętności komunikowania się.
5. Dobra współpraca rodziców z nauczycielem.
Opracowała mgr Anna Kuzak-Baniewicz
Literatura:
Czapińska A.: Jak pomóc nieśmiałemu dziecku.
Kozłowska A.: Zaburzenia emocjonalne w wieku przedszkolnym.
Lewicki A.: Jak powstają trudności wychowawcze.
Molicka M.: Bajki terapeutyczne.
Zimbardo P.G.: Nieśmiałość, co to jest? Jak sobie z nią radzić?